Menu
Önj Tjüschlönj laawe fjouer önjerkånde autochtoone
(foon dåt üüljgriiksch uurd „booget heer ål sunt üülje tide“), nasjonååle manerhäide än följksfloose
Ja foue önj Tjüschlönj döör e bund än hu lönje schööl än giilj.
Aw e grün foon e Europäisch Charta foon da regjonåål unti manerhäidespräke wårde önj Tjüschlönj da spräke foon da fjouer nasjonååle manerhäide ( Dånsch, Nord- än Saterfrasch, Boome- än Needersorbisch än dåt Romnes foon da Sinti än Roma) schööld. Uk di regjonåålspräke Needertjüsch (plååttjüsch) as döör e Charta schööld. Da, wat plååttjüsch snååke, hiire ai tu en nasjonåål manerhäid: Needertjüsch wårt ouers as regjonåålspräke önjerkånd.
Dåt bekånen tu manerhäid/följksfloose as önj Tschüschlönj fri. Da tååle san bloots taksiird. Dåt lait deerönj, dåt da manerhäide önj e nasjonåålsosialistisch måchthiirschaft ferfülit wörden san än ouers nuch aw grün foon följskruchtlik betånken. Dåt Europäisch roomeoueriinjkaamen for di schööl foon nasjonååle manerhäide läid fååst, dåt enarken persöönlik enschiise koon, weer hi unti jü tu en manerhäid hiirt. Dåt koon di stoot ai indreege, kontruliire unti önjfächte.
Tu da autochthoone, nasjonååle manerhäide/följksfloose teele manerhäide/följkjfloose, wat döör da ütwirkinge foon e europäisch histoorie, döör naie gränse än oudere histoorische kääre schååft wörden san unti följke önj Europa, wat uler en äinen stoot grünläid hääwe än aw et gebiit foon en stoot as manerhäid laawe.
Jü Charta foon da autochthoone, nasjonååle manerhäide/följksfloose önj Europa der FUEN – Förderalistisch Union Europäische Följksfloose, e tåågeforiining foon da manerhäide önj Europa, deet jü definisjoon for:
Uner en autochtoon, nasjoonååle manerhäid/följksfloose ferstoont huum en floose,
Autochthoone, nasjonååle manerhäide/följksfloose wårde unerschiised foon inwanerer (uk allochthoone/naie manerhäide nåmt), wat ai tradisjonel önj Tjüschlönj laawe.
Då sorbe laawe as boowersorbe önj e Boowerlausits (Fristoot Saksen) än as needersorbe/wende önj e Neederlausits (Lönj Brandenborj). Ja snååke tjüsch än boower- unti needersorbisch. Deer laawe nuch ambai 60.000 sorbe/wende.
Da tjüsche sinti än roma laawe önj hiilj Tjüschlönj. Huum gungt diling deerfoon üt, dåt deer ambai 60.000 tjüsche Sinti än ambai 10.000 tjüsche roma önj Tjüschlönj laawe. Ja snååke tjüsch än e manerhäidespräke romanes.
E dånsch manerhäid laawet önjt norden foon Slaswik-Holstiinj långs e gränse tu Danmark. Ambai 50.000 manschne hiire tu e dånsch manerhäid än hääwe aw e sid foon tjüsch uk dånsch as mamenspräke.
E frasche följksfloose önj Tjüschlönj laawet långs et heew önjt weesten foon Slaswik-Holstiinj än önjt nordweesten foon Needersaksen än önj e loonkris Cloppenburg. Huum taksiirt, dåt 60.000 manschne ja seelew as frasch begripe. Da nordfrasche laawe önj e kris Nordfraschlönj än awt ailönj Hålilönj. Aw da ailönje än aw e fååstewåål wårde önjt gehiilj nüügen ünlike spräkewise snååked. Da ååstfrasche laawe önj da loonkrise Aurich, Leer, Friesland än Wittmund, önj da krisfrie stääse Emden än Wilhelmshaven än önj diile foon da loonkrise Cuxhaven än Wesermarsch. Ja snååke ååstfrasch plååt. Da saterfrasche booge önjt nordweesten foon e loonkris Cloppenburg än önj e äinstandi gemiinde Saterland. Ambai 2000 manschne begripe jam as seelterfrasch än snååke seelterfrasch.